Sancerre is wereldberoemd. Maar wat is dit eigenlijk voor wijn, die zo fantastisch combineert met eten bovendien? Voor het antwoord hierop rijden we naar Frankrijk, want daar, rond een duivels heuveltje, hebben we afgesproken met een familie die al tien generaties Sancerre-wijnen produceert. Famille Bourgeois, nous arrivons!

What grows together goes together! Sancerre met geitenkaas is de bomb!

‘A tout heure dégustation: de crottins de Chavignol, vins de Sancerre.’ Nog maar net aangekomen in Sancerre, in het oosten van het Loiregebied op ongeveer 200 kilometer ten zuiden van Parijs, doen we wat we altijd doen als we ergens arriveren. We stappen we een café binnen. En aan het bord boven de bar is het meteen duidelijk. De aankomende dagen zal alles draaien om Sancerre-wijnen en in de slipstream ervan: geitenkaas. Specifieker: de heerlijke kleine ronde geitenkaas Crottin de Chavignol. Want what grows together goes together: de kaas uit de streek schijnt volgens de ober fantastisch te smaken bij de wereldberoemde streekwijn…

Deze bijzondere helling vereist enige skills…

Wijn en geit
Als we even later Thierry Bougit, verantwoordelijk voor de export van Domaine Henri Bourgeois ontmoeten, staan de wijn en geit zelfs al klaar! Hij heeft een picknick voorbereid, midden in de wijngaarden. Maar het is koud en nat, geen weer voor een pique-nique vigneron, zoals Thierry het noemt. Dus is de buitenlunch naar binnen verplaatst, in het domaine van het beroemde Franse familiebedrijf in het kleine dorpje Chavignol. Op slechts een paar kilometer buiten de stad Sancerre heeft de familie Bourgeois, hier, op de top van Chavignol, een kelder gebouwd met een fenomenaal uitzicht op de steile helling Monts Damnés, vrij vertaald: duivelse berg. En dit is niet zomaar een helling, aldus Thierry, het is de trots van de familie Bourgeois! ‘Logisch’, gaat hij verder: ‘enkele van de beste druiven in Sancerre groeien op deze helling. En zoals de naam al aangeeft, is het een helling die hard werken vereist. Hij is extreem steil, 45%. Dat betekent handwerk, zorgen dat je niet uitglijdt. Opperste concentratie. Maar de combinatie van zuidelijke expositie, waar alle wijnstokken de hele dag zon krijgen, en de Kimmeridge-bodem – een mengsel van klei en schelpfossielen uit het Juratijdperk, net als in Chablis – maken de Mont Damnés heel speciaal. De kalkrijke grond geeft de druiven mooie zuren en aroma’s.’

Lionel met een vers geoogst trosje sauvignon blanc-druiven

Het is hier fantááástisch!
Terwijl we onze tanden in een stukje geitenkaas zetten, houdt Thierry een landkaart voor. Thierry: ‘Iedereen kent de naam Sancerre, maar bijna niemand weet dat de gelijknamige wijn afkomstig is uit een klein maar bijzonder gebied rondom het stadje Sancerre in de Franse Loirestreek. Hier dus’, zegt hij, wijzend naar een stipje op de kaart. Veruit de meeste Sancerrewijnen zijn wit en gemaakt van sauvignon blanc. Nooit geblend met andere druiven, sauvignon blanc soleert hier namelijk uitstekend. Zo’n kleine 20% wordt gemaakt van pinot noir. Daarmee worden alle rode wijnen en rosés gemaakt. En die witte Sancerres, dat zijn de pareltjes onder de sauvignon blanc-wijnen.

Sauvignon blanc en de zon gaat schijnen

Sauvignon blanc is de toerist die hier nooit meer weg wil. Want hoewel sauvignon blanc over de hele wereld is aangeplant, van Duitsland tot Marlbourough in Nieuw-Zeeland, waar sauv Nieuw-Zeeland zelfs op de wereldkaart heeft gezet, voelt de druif zich het meest senang in de Franse Loire, Sancerre en Pouilly-Fumé, aan de overkant van de rivier, in het bijzonder. Sancerre wordt dan ook wel beschouwd als dé originele en klassieke Sauvignon Blanc-wijn. Last but not least: Sancerre-wijnen hebben een AOC – Appellation d’Origine Contrôlée – keurmerk, oftewel een beschermd herkomstgebied. Sancerrewijn komt dus altijd uit het Sancerregebied, net zoals champagne alleen champagne mag heten als het uit de Champagnestreek komt. Aan alle wijnen die in aanmerking komen voor het AOC-keurmerk worden strikte eisen gesteld voor het verbouwen van de druiven en het produceren van de wijn.

Jean-Christophe laat ons wat wijn proeven, rechtstreeks uit het vat

Kwispelen
Voor ons staan inmiddels acht verschillende Sancerres en er aan ruiken alleen al laat ons haast kwispelen van blijdschap. Sauvignon blanc is een fantastische druif. Het drinken van een Sauvignon Blanc kan je oprecht gelukkig maken. Zijn het niet de uitbundige frisse zuren en het stuivende karakter dat bijna je glas uitspringt, dan zijn het wel de typische en herkenbare aroma’s. Mineraal, droog, zuiver, fris en strak zijn die uit de Loire, met Sancerre en Pouilly-Fumé voorop. In de nieuwe wereld (alle wijnlanden buiten Europa, red.) worden deze kenmerken gecombineerd met vol, sappig, exotisch fruit. En laten ze hier nou óók ervaring met die laatste variant hebben. Want als je zoveel kennis hebt over het verbouwen en vinifieren van sauvignon blanc is het dan niet zonde om die niet ergens anders toe te passen? Eigenlijk wel, dus hop, in 2000 verwierf de familie Bourgeois 109 hectare weilanden in Marlborough, Nieuw-Zeeland, waar ze inmiddels ook winnende wijnen maken. En die proeven we hier ook.

Ja hoor, doet u mij er nog maar eentje!

Wanneer één plus één opeens drie blijkt
Een stap terug in de tijd. Het is 1589 als koning Hendrik IV tijdens een van zijn reizen een rustmoment pakt in Chavignol en een wijnboer hem een glas wijn aanbiedt. ‘Ventre saint gris!’, schreeuwde hij uit. ‘Oh heilige buik, dit is de lekkerste wijn die ik ooit heb gedronken! Als iedereen dit zou drinken, zouden er geen oorlogen meer zijn!’ Sancerres, zo lekker zijn die wijnen dus. Door de verschillende terroirs zijn niet alle Sancerrewijnen hetzelfde, maar een aantal eigenschappen komen in alle wijnen terug. Zo zijn ze verfrissend en droog met vers fruit, mineralig en hebben ze een knisperend zuurtje. En daarbij is de combinatie met geitenkaas, en helemaal met Crottin de Chavignol, waanzinnig lekker, zo ondervinden we nu zelf ook. Komt omdat-ie dezelfde mineralige, pure smaak heeft. Minuten nadat we de kaas hebben weggeslikt met de wijn, is de smaak er nog steeds. Kijk, dat is nog eens een afdronk! Het is zo’n magische twee-eenheid als chablis en oesters. Als kreeft en champagne. Als truffels en nebbiolo en kip met chardonnay. Hemels!

Dit dus. Meer heb je soms niet nodig in het leven

Locatie, locatie, locatie
Dan komt Arnaud Bourgeois binnen. Wijzend naar de Monts Damnés: ‘Jullie snappen nu zeker wel dat ik de mooiste werkplek denkbaar heb, hè?’ Algemeen directeur Arnaud is alweer de tiende generatie van de familie die aan het roer staat van het bedrijf, dat hij runt met zijn broers en neven. Allemaal hebben ze een belangrijke taak in het bedrijf. De een als viticulturist (Lionel), de ander, Christophe, als wijnmaker. Er is een ambassadeur, een restaurateur… Je kunt gerust stellen dat Sancerre door de aderen van de familie Bourgeois stroomt. De oude Henri Bourgeois begon ooit met een paar hectare in Chavignol. Van Sancerre toog hij naar Parijs, om daar aan te kloppen bij restaurants en bistro’s om zijn wijnen te verkopen. Tegenwoordig wordt het merendeel van de wijnen geëxporteerd, voornamelijk naar België en Engeland, De Verenigde Staten en Azië. Inmiddels bezit de familie 72 hectare aan wijngaarden, verdeeld over 120 percelen. De wijngaarden bevinden zich op verschillende ondergronden en dat levert wijnen op met een heel eigen karakter. Arnaud: ‘Elke vier, vijf jaar graaft Lionel een meter diep de grond in voor het doen van bodemanalyses. We oogsten de druiven volledig per perceel en laten ze apart gisten en opvoeden, zodat van elke wijn bekend is waar deze vandaan komt: het zijn dus echte terroir-wijnen!’ Dan is Arnaud niet meer te stoppen. Met het enthousiasme van een kind in een snoepwinkel (eigenlijk zoals wij ons nu hier voelen) vertelt hij over de vier bodemtypen van Sancerre, die verantwoordelijk zijn voor de smaakbeleving in de wijnen.

Een bodempje leggen
Een bodem met een hoog kalkgehalte zorgt voor intense, aromatische wijnen met body en pit. Arnaud: ‘Dat karakter ontwikkelt zich al een paar maanden na de fermentatie. Je hoeft dus niet lang te wachten tot je de intensiteit van de wijn kunt ervaren. En wat ook bijzonder is: het zijn, ondanks het intense karakter, toch easy drinking wijnen.’
Een bodem met klei en kalk, zoals in Chavignol, levert masculiene wijnen op, zeker in vergelijking met de wijnen van een bodem met een hoog kalkgehalte. Dit komt door de combinatie van klei (dat geeft de wijnen rondheid en body) en kalk, dat voor mineraliteit zorgt.
Een bodem met vuursteen zorgt voor een minerale smaak in de wijnen, een beetje rokerigheid en een mooie complexiteit. Arnaud: ‘Als ze jong zijn, zijn deze wijnen een beetje verlegen, het kost tijd om ze te leren kennen, ze worden intenser naarmate ze ouderen.’
De Kimmeridge-bodem, de minst voorkomende van de vier bodemtypen en zoals je die vindt bij de Monts Damnés, bestaat uit verkalkte schaal- en schelpdieren uit het Juratijdperk. De wijnen uit Sancerre danken hieraan hun befaamde, subtiele mineraliteit. Krijtachtig. En een beetje zilt. Arnaud, vrolijk: ‘Pas op, het is verslavend lekker! Na iedere slok wil je weer een volgende.’ 

De verschillende bodemtypes leveren verschillende wijnen

Heftige hagelbuien
Dan is er ook nog een verschil in de jaargangen, afhankelijk van de weersinvloeden. Sancerre is, samen met Pouilly-Fumé, de meest oostelijk gelegen appellation van de Loirevallei. Vanaf Sancerre heeft de Loire nog ruim vierhonderd kilometer af te leggen voordat ze bij Nantes de Atlantische Oceaan instroomt. Het klimaat kenmerkt zich door een relatief hete, korte zomer en een lange koude winter. Vorst in de lente en hagel kan dan ook problemen veroorzaken. Arnaud: ‘Het is niet zo dat het vaker hagelt dan voorheen, maar de hagel is agressiever. De hagelperiodes zijn korter, maar vele malen heftiger dan vroeger. Godzijdank hebben we recentelijk niet zulke hagel- en vorstproblemen gehad als in Chablis, waarbij hele wijngaarden verwoest zijn…’

De wijngaarden worden beschermd tegen voorjaarsvorst

Voordat Arnaud dieper ingaat op wat het klimaat betekent voor de verschillende oogstjaren neemt hij ons mee voor een tour door de wijnkelder, die werkelijk spic en span is. Trots: ‘In 1999 hebben we besloten een nieuwe wijnkelder te bouwen, helemaal werkend met behulp van zwaartekracht, zodat er nauwelijks gepompt hoeft te worden en de druiven, de most en de wijn zo voorzichtig mogelijk behandeld worden.’ Er staan gigantische RVS-tanks voor de vinificatie voor de Sauvignon Blancs, maar ook houten vaten, voor de vinificatie van enkele topwijnen.

Het weerbericht
Arnaud: ‘Terug naar het weer. 2015 was een droog en warm jaar. Dat levert fruitrijke wijnen op. En de zuurgraad is dan minder expressief in de wijn aanwezig. Lekkere wijnen voor mensen die van ronde wijnen houden. 2003, 2009 en 2011 waren ook zulke jaren.’ Terwijl we door een enorme rij RVS-tanks lopen: ‘We houden het meest van een normaal, gematigd klimaat, waarin we zowel een hoge zuurgraad als ook mooi, expressief fruit in de wijnen hebben. Dat is het geval bij 2010, 2012, 2014 en 2016. De combinatie van een gematigd klimaat – voor een langzame en gelijkmatige rijping van de druif – de bijzondere kalkondergrond en de gunstige ligging op heuvels met een optimaal aantal uren zonneschijn, maakt van Sancerre die verfijnde en elegante wijn waar mensen zo van houden. Voor ons is een goede Sauvignon Blanc een huwelijk tussen mineraliteit, zuurgraad en het fruitige karakter van sauvignon blanc. En dan heb je nog jaargangen die niet warm zijn, maar juist koud, zoals 2008 en 2013. We oogsten dan pas in oktober. Omdat we altijd op zoek zijn naar een mooie mate van rijpheid geven we de druiven zo lang mogelijk kans die rijpheid te ontwikkelen. En dan levert een koud jaar, met een langere hangperiode, eenzelfde soort wijnen op als in 2010, 2012, 2014 en 2016.’ ‘Niet te jong drinken!’, vult Thierry aan. Arnaud beaamt dit onmiddellijk: ‘Omdat het fruit later wordt geplukt, is de zuurgraad meestal wat hoger. Dus in het begin zijn deze wijnen vaak heftig: mineraliteit plus zuurgraad zorgt voor wijnen die echt aanvallen in je mond. Dit zijn dan ook typisch wijnen die fantastisch kunnen ouderen. Na vijftien tot twintig jaar zijn ze echt ongelofelijk, juist door die zuurgraad en mineraliteit die in het begin nog zo heftig zijn. Gepolijst zijn ze niet in het begin, maar juist hierdoor vind ik wijnen uit Sancerre en Pouilly-Fumé zo geweldig. Zelfs bij een moeilijke jaargang, met een koude zomer, waarbij we het fruit later oogsten dan normaal, corrigeert of verbetert de wijn zichzelf naarmate de tijd verstrijkt. Waarom? Omdat de druiven híer groeien, onder specifieke omstandigheden met fantastische bodemtypes!’

Toast met varkensoren
Al dat praten over wijn maakt dorstig en of we alweer zin hebben in een stukje geitenkaas? Dat laten we ons geen tweede keer zeggen! En komt dat even goed uit: de Bourgeois familie heeft naast wijnbedrijven in Frankrijk en Nieuw-Zeeland ook een hotel met bistro en restaurant, om de hoek van het domaine, genaamd ‘La Côte des Monts Damnés’ en gerund door Jean-Marc Bourgeois. Daar serveert hij Franse gerechten van kop tot staart, zoals tartine d’oreille de porc (toast met varkensoren), sauté de veau au Sauvignon (kalfsvlees in een Sauvignon-sausje) en natuurlijk een streekeigen kaasplateau: le Chavignol: fromage de chèvre à différents affinages, oftewel een plankje van die ene bijzondere geitenkaas in diverse stadia van rijpheid. We sluiten de avond af met een dessertwijn van laat geplukte sauvignon blanc-druiven: Vendange de la Saint-Charles 2014. Zoet, maar niet te, en nog steeds die mooie zuren. Een wijn met een lage oplage en helaas niet in Nederland te koop. Des te meer reden om zelf eens naar Sancerre af te reizen! En als het weer dan meezit, ga dan zeker picknicken in de wijngaard, in het hart van Sancerre!

Voor de liefhebber: toast met varkensoren

Sancerre thuis
Een proeverij bij Domaine Henri Bourgeois liet ons zien hoe verschillend Sancerre kan smaken, afhankelijk van het terroir en klimaat. Ook leuk voor thuis!

Sancerre Blanc Jadis 2014 | € 42,95
Venkel! Kruiden! Een hoge zuurgraad en een heerlijke saltiness. Wat is dit lekker! Hoewel het vrij ongebruikelijk is in Sancerre, fermenteert Domaine Henri Bourgeois een paar van haar wijnen, waaronder de Jadis, in eiken vaten. De eikenhouten gefermenteerde wijnen hebben een bredere smaak en een iets minder uitgesproken druivenkarakter. Jadis is vrij dik en heeft een rijper karakter, maar toch blijft het frisse intact. De druiven groeien op steile hellingen van die beroemde Kimmeridge-bodem. En, handig voor sommeliers: je hand past met gemak in de onderkant van de fles. Wel zo makkelijk met uitschenken!

Sancerre Blanc d’Antan 2015 | € 42,95
Een wijn uit het warme 2015 van een door vuursteen gekenmerkte bodem. En dat proef je terug in deze goddelijke wijn. Een wijn met een sterke persoonlijkheid met het typische minerale en staalachtige karakter van de vuursteen. Licht rokerig, krachtig, droog en zalig bij schelp- of schaaldieren, zoals oesters. De mineralige smaak van de wijn past perfect bij smaken uit de zee. De 2011 was al net zo’n feestje! En wat een apart label!

Oe, ja! Dit is lekker!

Sancerre Blanc Les Baronnes 2016 | € 18,95
Een gematigd klimaat en een kleigrond gemengd met wat kalksteen levert een wijn op met typische sauvignon blanc-aroma’s van kruisbes, groene appel, brandnetel en vlierbloesem. Lekker om een pittige Aziatische schotel mee af te blussen, of gewoon als aperitief, vooral als de zon begint te schijnen.

Sancerre Blanc Les Ruchons 2015 | Nog niet in Nederland verkrijgbaar
Domaine Henri Bourgeois besloot in 2018 de naam te wijzigen in Famille Bourgeois, niet gek als je weet dat de hele familie in het bedrijf rondloopt, en op deze wijn staat de nieuwe naam op het label. En wat een prachtwijn is het! Yin en yang in een fles gevangen: fris en rond, rijk en elegant. Tuurlijk kan dit bij geitenkaas, maar ook bij een gegrild kippetje of forel. De strakke maar frisse smaak van de Sancerre overheerst de subtiele maken van kip of vis niet. Veganist? Frisse, groene groenten zoals courgette, asperges en komkommer passen ook heel goed bij het frisse, droge karakter van de wijn. Helaas nog niet in Nederland te koop.

Pinot Noir Petit Clos 2016 | € 16,50
Vooruit, ook een rode favoriet! En dan ook nog eens eentje uit Nieuw-Zeeland. Wat een heerlijke Pinot Noir is dit! Fruitig ja, maar hij – of beter gezegd zij, want een divadruifje is het, die pinot noir – heeft ook wat dierlijks. En nu we het toch over dieren hebben: dit is een klassieker bij lam. Gegrilde lamskoteletjes met rozemarijn, zo op de BBQ. Deze Pinot mag je dan best wat gekoeld drinken. Mmm!

DE (MEESTE) WIJNEN VAN FAMILLE BOURGEOIS ZIJN TE KOOP BIJ DIVERSE (ONLINE) WIJNSPECIAALZAKEN. MEER INFORMATIE OVER VERKRIJGBAARHEID VIA WWW.VINITES.COM

Meer drink, eet en reistips? Volg me gerust!