Hoor je iemand zeggen ‘2018 zal waarschijnlijk niet als port vintage jaar worden verklaard’, zul je niet de eerste zijn die denkt ‘waar gáát dit over?!’ Dus vandaar: tekst en uitleg over een van de bijzonderste portstijlen: vintage port!

Om te janken zo mooi
Port is zonder twijfel Portugals grootste troef. De wijn dankt zijn naam aan de havenstad Porto, maar komt uit de Douro-vallei in het noorden van Portugal, waar al minstens tweeduizend jaar wijn wordt gemaakt. Over smaak valt niet te twisten, over één ding zijn wijnliefhebbers van over de hele aardbol het unaniem met elkaar eens: de Douro-vallei is een van de spectaculairste wijnlandschappen ter wereld.

Dat komt doordat de wijngaarden in deze vallei, quintas genoemd, vanwege de steile hellingen in terrasvorm zijn aangelegd. En geloof me: dat is van zo’n ontroerende schoonheid dat zelfs de grootste cynici onder ons er een traantje van kunnen laten. 

prachtige Douro-vallei van bovenaf gezien
De Douro-vallei.. pink dat traantje maar weg

Van straf naar fluweelzacht
Een extreem wijngebied is het óók. ’s Zomers is het er brandend heet, ’s winters ijskoud. Aanvankelijk kwam hier een bizar ruwe wijn vandaan, in niets lijkend op de fluweelzachte ports waar het gebied nu zo beroemd om is. Maar dat maakte de Engelse handelaren in de zeventiende eeuw, afgesneden van hun traditionele leveranciers in Bordeaux door oorlog met de Fransen, niet zoveel uit. Zij kwamen namelijk op het idee om de straffe wijn uit de Douro, met het oog op het langdurig transport overzee, alcoholisch te versterken. Ook haalden ze de harde kantjes eraf door opvoeding op hout. En zie hier: portwijn was geboren.

Net als andere grote klassieke wijnen dankt port zijn onderscheidend vermogen aan een unieke combinatie van klimaat, bodem, druivensoorten en wijntraditie. 

Euh hallo: dat verklaren, hoe zit dan dan?!
Excuus. Ik zal niet de eersten zijn die afdwaalt als het over port gaat. Net als in Champagne, waar alleen in heel goede oogstjaren een millésimé of te wel vintage champagne wordt gemaakt, geldt dat ook voor port. Vintage port wordt alleen gemaakt van uitzonderlijk goede druiven uit één oogstjaar, die maximaal 3 jaar in houten vaten heeft gerijpt en jong wordt gebotteld. Door de voor port korte vatrijping, houdt vintage port heel lang een heerlijke fruitig karakter. In de fles rijpt de port geduldig verder.

Sterker: het duurt nog minstens 10 jaar voordat vintages hun piek bereiken. De dieppaarse kleur en tannines worden minder, de complexiteit juist meer.

Een etterbakje van een jaar
De oogst moet dus echt buitengewoon goed verlopen voor een vintage port – en dat is helaas niet ieder jaar het geval. Gemiddeld komt een vintage port jaar drie keer per decennium voor. En 2018 was een etterbakje van een jaar, in de Douro. De wijnranken hadden het verdomd lastig met stortbuien, hagel en overstromingen in de lente, en extreem hoge temperaturen in de zomer. Hierdoor zijn veel wijngaarden verwoest of ieder geval flink aangetast. 

hand met trosje Portugese blauwe druiven
De meeste port-druiven zijn klein, hun schil dik

Touriga Nacional 
Verwacht trouwens geen wereldreizigers als merlot of cabernet sauvignon in je port, want port mag alleen gemaakt worden van (een combinatie van) authentieke (en vaak onuitspreekbare) Portugese druivenrassen. En boomchickawawa, dat zijn er nogal wat. Er zijn ongeveer dertig soorten port-druiven, maar de vier belangrijkste zijn: Touriga Nacional, Touriga Franca, Tinta Roriz en Tinta Barroca. De meeste port-druiven zijn relatief klein met een dikke schil en dat is nodig voor de productie van de geconcentreerde most (druivensap) die nodig is om port te maken. 

En hoewel ze vaak afzonderlijk staan aangeplant, worden ze samen geoogst en fermenteren ze ook samen. Elke druif voegt een unieke smaak toe aan de uiteindelijke blend. Touriga Nacional voegt bijvoorbeeld bosbessen- en vanillanoten toe, Touriga Franca frambozen- en kaneeltonen.

Wel of geen vintage?
Ondanks dat de omstandigheden niet ideaal waren en er veel verlies was, is er ook een lichtpuntje: de kwantiteit is weliswaar matig, maar de wijnen zijn wel van goede kwaliteit. Hoe dan ook: 2018 zal waarschijnlijk niet als vintage jaar worden verklaard. Echt zeker weten doen we dat overigens pas over twee jaar.

Want…
Na elke oogst worden de beste port-wijnen twee winters met rust gelaten in eiken vaten. In hun tweede lente worden ze opnieuw geproefd. Uitstekend bevonden? Dan worden de verschillende wijngaarden geblend en in dit stadium wordt besloten of het tot een vintage port verklaard gaat worden. Om een ​​verklaring af te leggen, moet de vintage port-blend van uitstekende kwaliteit zijn: een beetje sobertjes in zijn jeugd, met een enorme smaakdiepte en structuur om U tegen te zeggen en in staat om zich in de loop van de jaren te ontwikkelen tot een volwassen vintage.

vier flessen vintage port op een rij
Vintage port: alleen in uitzonderlijke goede oogstjaren gemaakt

Tenslotte…
Nu je weet wat een vintage port is, ben je al een heel eind. Maar zoals wel vaker in wijnland is er much to do about port. Want port staat niet voor één enkele wijn, maar voor een hele serie wijnen. Wijnen met heel verschillende stijlen en smaken als gevolg van de verschillen in het blenden en opvoeden van de basiswijnen. Bij het beroemde porthuis Taylor’s in Portugal leerde ik hier alles over en dat verhaal lees je hier. En aangezien port ook wel lijkt op de Italiaanse Marsala, vind je het misschien ook leuk om daar meer over te lezen. En dat kan hier

Meer drink, eet en reistips? Volg me gerust!